“E mafai e le malamalama i le faamalositino feololo ma le fuaina o le aofaʻi o faamalositino e fesoasoani e faatelevave ai sini o le soifua mālōlōina ma le manuia o tagata taʻitoʻatasi?”
Mataupu
Fa'amalositino
O ta'iala fa'aletino eseese o lo'o fautuaina ai fa'amalositino faifai pea, fa'atauva'a mo le ausiaina ma le fa'atumauina o le soifua maloloina ma le soifua manuia. O le fa'aitiitiga o le fa'aletino i vaiaso ta'itasi e mafai ona fesoasoani e puipuia fa'ama'i, fa'atuputeleina le soifua manuia o le mafaufau, lagolago le pa'u mamafa ma le tausiga, ma fa'aleleia atili le olaga.
O le a?
- So'o se mea lava e pamu ai le fatu ma fa'atopetope ai le tata e ta'ua o fa'amalositino feololo. (US Department of Health and Human Services, 2018)
- O fa'amalositino fa'amalosi fatu e aofia ai - savali fa'atopetope, galue i totonu o le fanua, fufulu, fufulu, ma le ta'alo i ta'aloga eseese e mana'omia ai le gaioi faifaipea.
- Pe a faia ni faamalositino feololo, e tatau i tagata taʻitoʻatasi ona manava malosi ae mafai lava ona fai se talanoaga. (American Heart Association, 2024)
- O le su'ega tautala o se auala e mata'ituina ai pe o lo'o feololo le fa'amalositino.
faamanuiaga
E mafai ona fesoasoani le faamalositino faifai pea (American Heart Association, 2024)
- Fa'aitiitia le lamatiaga o le atia'e o tulaga e pei o le fatu fatu, ma'isuka ituaiga 2, ma le tu'inanau.
- Faʻaleleia le moe ma fesoasoani i faʻalavelave moe.
- Faʻaleleia galuega faiʻai e pei o le manatua, taulaʻi, ma le gaioiga.
- i mamafa leiloa ma/poo le tausiga.
- Fa'aleleia le soifua maloloina o ponaivi.
- Faʻaitiitia le atuatuvale, popole, ma isi faʻamaoniga o le soifua maloloina o le mafaufau.
E fia le fa'amalositino?
O talavai mo faamalositino feololo e aofia ai:
- 30 minute i le aso mo aso e lima o le vaiaso, po o le lua itula ma le 30 minute i le vaiaso. (US Department of Health and Human Services, 2018)
- O gaioiga fa'aletino e mana'omia e fa'aauau mo le itiiti ifo i le 10 minute e fa'atatauina ose fa'amalositino.
- E mafai e tagata ta'ito'atasi ona vaevaeina a latou 30 minute i aso ta'itasi i le lua i le tolu vasega pupuu, ta'i 10 minute le umi.
- A'o fa'atupula'ia le malosi e fa'amalositino ai, fa'amoemoe e fa'atele ni gaioiga fa'alelei.
- O le a maua e tagata taʻitoʻatasi le tele o faʻamanuiaga faʻalesoifua maloloina pe a latou faʻateleina taimi faʻamalositino aerobic i le 300 minute poʻo le lima itula i vaiaso taʻitasi. (US Department of Health and Human Services, 2018)
Fua Fa'amalositino
- Ole tulaga feololo ole gaioiga e iloagofie ai le si'itia o le fatu ma le manava.
- Afu tagata taʻitoʻatasi ae mafai lava ona faʻaauau se talanoaga.
- E mafai e tagata taitoatasi ona talanoa ae le mafai ona pepese.
- O le a lagona e tagata taʻitoʻatasi le faʻamalositino ae le faʻafefe ma faʻafefe.
- E mafai e tagata ta'ito'atasi ona fa'aogaina fua eseese e fua ai le malosi o fa'amalositino.
Heart Rate
- Ole fua ole fatu ole malosi ole 50% ile 70% ole maualuga ole fatu ole tagata. (Centres for Control Control and Prevention, 2022)
- Ole maualuga ole fatu ole tagata e eseese ile matua.
- Ole siata ole fatu po'o le calculator e mafai ona iloa ai le maualuga ole fatu ole tagata.
- Ina ia fua le fatu i le ogatotonu o le faamalositino, e mafai e tagata taʻitoʻatasi ona ave a latou fatu poʻo le faʻaogaina o le mataʻituina o le fatu, app, fitness tracker, poʻo le smartwatch e faʻamautinoa ai latou te tumau i se malosi malosi.
MET
- MET e fa'atusa mo Metabolic Tutusa mo Galuega ma e faasino i le aofaʻi o le okesene e faʻaaogaina e le tino i taimi o gaioiga faʻaletino.
- O le tofiaina o METs i se gaioiga e mafai ai e tagata taʻitoʻatasi ona faʻatusatusa le aofaʻi o le faʻamalositino e faia e se gaioiga.
- E aoga lenei mea mo tagata taʻitoʻatasi e eseese le mamafa.
- I le fa'agaioiga fa'aletino, e fa'ateleina le mānava ma le tātā o le fatu, ma e mu ai le tino e tusa ma le 3.5 i le 7 kaloli i le minute.
- Ole numera moni na mu e fa'alagolago i lou mamafa ma lou malosi.
- E fa'aaoga e le tino le 1 MET mo galuega fa'avae e pei o le manava.
- Tulaga o gaoioiga:
- 1 MET – Tino i le malologa
- 2 METs – Gaoioiga mama
- 3-6 METs – Gaoioiga feololo
- 7 pe sili atu METs – Gaoioiga malosi
Fua o le Fa'amalositino
E mafai fo'i e tagata ta'ito'atasi ona siaki le maualuga oa latou gaioiga e fa'aaoga ai le Borg Fa'ailoga o le Fua Fa'atatau Fa'amalositino/RPE. (Centres for Control Control and Prevention, 2022) O le fa'aogaina o lenei fua e aofia ai le mata'ituina o lagona o le tagata i le malosi o le tino o lo'o galue a'o fai fa'amalositino. O le fua e amata ile 6 ma fa'ai'u ile 20. O le fa'amalositino i le va o le 11 ma le 14 e fa'atatau i le gaio'iga fa'aletino.
- 6 – Leai se faamalositino – nofonofo filemu pe moe
- 7-8 – Fa'amalosi tino mama
- 9-10 – E matua mama lava le galue malosi
- 11-12 – Taumafaiga māmā
- 13-14 – Fai sina taumafaiga malosi
- 15-16 – Faʻamalosi malosi
- 17-18 – O galuega mamafa tele
- 20 – Fa'amalosi malosi
faataitaiga
O le tele o gaioiga e faitaulia o fa'amalositino feololo. Filifili ni mea manaia ma aoao e faaopoopo i latou i se faasologa faalevaiaso.
- Siva fa'apolo
- Siva laina
- Faatoaga
- O fe'au i le fale e fa'aola ai le fatu.
- Softball
- peisipolo
- volipolo
- Fa'alua tenisi
- Savali savali
- Ta'ase'e mama
- Savalivali pe tamo'e i luga o se ta'avale
- Faʻaaogaina o se elliptic trainer
- Ti'eti'e uila i lalo ole 10 maila ile itula ile eleele
- aau malie
- Suavai vai
Lu'itau Fe'avea'i
- O tagata ta'ito'atasi o lo'o iai fa'afitauli tau fe'avea'i e mafai ona fa'amalieina le malosi e fa'aaoga ai se nofoa fa'ata'avalevale po'o se uila lima ma aau po'o vai aerobics.
- O tagata ta'ito'atasi e mafai ona fa'aoga o latou vae ae le mafai ona fa'apalepale i le savali po'o le tamo'e, e mafai ona taumafai e uila pe aau.
Fa'ateleina Fa'amalositino
E 'ese'ese auala e fa'aaofia ai ma fa'ateleina gaioiga fa'aletino. E aofia ai:
10-minute Gaoioiga Pape
- Savali fa'avave mo le itiiti ifo i le 10 minute i le taimi.
- Savalivali i se saoasaoa faigofie mo ni nai minute.
- Su'e le saoasaoa mo le 10 minute.
- Taumafai e savali i taimi malolo faigaluega poʻo le aoauli ma/poʻo aʻo leʻi alu pe a uma le galuega.
Taleniga Savali
- E mafai e tagata taʻitoʻatasi ona savavali i totonu, fafo, poʻo luga o se taʻavale.
- O le tu'u sa'o ma auala savali e fa'afaigofie ai ona ausia se saoasaoa vave.
- A lelei loa le savali vave mo le 10 minute, amata fa'alautele le taimi savali.
- Fa'ata'ita'i ta'aloga savali eseese e ofo mai ai savali vave, ta'aloga ta'avale, ma/po'o le fa'aopoopoina o maupu'epu'e po'o le fa'ai'uga ta'avale.
Gaoioiga Fou
- E fautuaina tagata taʻitoʻatasi e faʻataʻitaʻi i faʻamalositino eseese e suʻe ai mea e aoga mo i latou.
- Manatunatu i le faasee faasee, lau, po o le faasee i luga o le laupapa e faatele ai le tata o le fatu.
O gaioiga fa'aletino fa'aletino e maua ma fa'atumauina ai le tino. E le tatau ona mafatia tagata ta'ito'atasi pe afai e mafai ona latou faia na o sina mea itiiti i le taimi muamua. Tuu se taimi e fausia ai le onosai ma faasolosolo malie ona faaavanoa taimi i aso taitasi mo gaoioiga faaletino fiafia.
Suia Lou Tino
mau faasino
US Department of Health & Human Services. (2018). Ta'iala mo Gaoioiga Faaletino mo Amerika, lomiga lona lua. Toe maua mai health.gov/sites/default/files/2019-09/Physical_Activity_Guidelines_2nd_edition.pdf
American Heart Association. (2024). Fautuaga a le American Heart Association mo gaioiga faʻaletino i tagata matutua ma tamaiti. (Ola maloloina, Fa'amatalaga. www.heart.org/en/healthy-living/fitness/fitness-basics/aha-recs-for-physical-activity-in-adults
Nofoaga Autu mo Fa'ama'i ma Puipuiga. (2022). Fa'atatau le fatu fa'atatau ma le maualuga maualuga o le fatu. Toe maua mai www.cdc.gov/physicalactivity/basics/measuring/heartrate.htm
Nofoaga Autu mo Fa'ama'i ma Puipuiga. (2022). Le fa'amalositino (Borg Rating of Perceived Exertion Scale). Toe maua mai www.cdc.gov/physicalactivity/basics/measuring/exertion.htm
Faʻataʻitaʻiga Tomai o Faʻataʻitaʻiga
O faʻamatalaga o loʻo i luga "O Fa'amanuiaga ole Fa'amalositino Fa'aletino mo le Tino ma le Mafaufau"E le o fa'amoemoe e sui ai se mafutaga ta'ito'atasi ma se fa'apolofesa fa'alesoifua maloloina agava'a po'o se foma'i laiseneina ma e le o se fautuaga fa'afoma'i. Matou te fa'amalosia oe e fai fa'ai'uga fa'alesoifua maloloina e fa'atatau i au su'esu'ega ma faiga fa'apaaga ma se tagata tomai fa'apitoa tau soifua maloloina.
Blog Fa'amatalaga & Va'aiga Talanoaga
O matou fa'amatalaga lautele e fa'atapula'a ile Chiropractic, musculoskeletal, vaila'au fa'aletino, soifua maloloina, fa'asoa etiological fa'alavelave viscerosomatic i totonu o fa'ata'ita'iga fa'apitoa, somatovisceral reflex fa'ata'ita'iga fa'amanino, fa'alavelave fa'aletonu, fa'afitauli ma'ale'ale o le soifua maloloina, ma/po'o tala fa'afoma'i aoga, autu, ma talanoaga.
Matou te tuuina atu ma tuuina atu felagolagomai falema'i faatasi ai ma tagata tomai faapitoa mai matata eseese. O fa'apitoa ta'ito'atasi e fa'atonutonuina e la latou fa'apolofesa lautele o fa'ata'ita'iga ma a latou pulega fa'atulafonoina. Matou te fa'aogaina tulafono fa'alesoifua maloloina ma le soifua manuia e togafitia ma lagolago ai le tausiga o manu'a po'o fa'aletonu o le musculoskeletal system.
O a matou vitiō, pou, mataupu, mataupu, ma malamalamaga e aofia ai mataupu tau falemaʻi, mataupu, ma mataupu e fesoʻotaʻi ma tuusaʻo pe le tuusaʻo le lagolagoina o la matou faʻataʻitaʻiga masani.*
O lo matou ofisa sa taumafai lava e tu'uina atu fa'amatalaga lagolago ma ua fa'ailoa mai su'esu'ega su'esu'ega talafeagai po'o su'esu'ega e lagolagoina a matou pou. Matou te saunia ni kopi o lagolagoina suʻesuʻega suʻesuʻega avanoa i tulafono faʻatonutonu laupapa ma tagata lautele pe a talosagaina.
Matou te malamalama o matou aofia ai mataupu e manaʻomia se faʻaopopo faʻamatalaga o le auala e ono fesoasoani ai i se faʻapitoa tausiga fuafuaga poʻo togafitiga togafitiga; o lea, ia toe talanoaina le mataupu mataupu i luga, faʻamolemole lagona le saoloto e fesili Dr. Alex Jimenez, DC, pe faʻafesoʻotaʻi i matou 915-850-0900.
Ua matou o mai e fesoasoani ia oe ma lou aiga.
faamanuiaga
Dr. Alex Jimenez D.C., MSACP, RN*, CCST, IFMCP*, CIFM*, atn*
imeli: faiaoga@elpasofunctionalmedicine.com
Laisene o se Fomaʻi o Chiropractic (DC) i Texas & New Mexico*
Texas DC Laisene # TX5807, New Mexico DC Laisene # NM-DC2182
Laisene ose Tausima'i Resitala (RN*) in Florida
Florida Laisene RN Laisene # RN9617241 ( Pule Nu. 3558029)
Tulaga Fa'atasi: Laisene Tele-Setete: Fa'atagaina e Fa'ata'ita'i i totonu 40 States*
Dr. Alex Jimenez DC, MSACP, RN* CIFM*, IFMCP*, ATN*, CCST
La'u Pepa Pisinisi Digital